Jak niedobór żelaza wpływa na rozwój mózgu i zdolności poznawcze dziecka?

Redakcja

5 lutego, 2025

Żelazo jest jednym z kluczowych pierwiastków dla prawidłowego funkcjonowania organizmu dziecka. Odpowiada nie tylko za produkcję hemoglobiny i transport tlenu, ale również za rozwój mózgu, funkcje poznawcze oraz regulację emocji. Niedobór żelaza we wczesnym dzieciństwie może prowadzić do opóźnień w rozwoju, trudności w nauce, problemów z koncentracją oraz zaburzeń emocjonalnych.

Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, jak istotny wpływ na zdolności poznawcze ma odpowiedni poziom żelaza. Dziecko z niedoborem tego pierwiastka może mieć trudności z zapamiętywaniem, logicznym myśleniem, a nawet wykazywać objawy nadpobudliwości i problemów behawioralnych. Jak dokładnie niedobór żelaza wpływa na mózg dziecka? Jakie mogą być długofalowe konsekwencje tego stanu i w jaki sposób można temu zapobiec?

Więcej informacji o wpływie anemii na zdrowie i psychikę dziecka znajdziesz tutaj: https://www.pielegniarki.info.pl/aktualnosci/blada-cera-i-zmiennosc-nastroju-u-dziecka-jak-anemia-wplywa-na-psychike.

1. Dlaczego żelazo jest kluczowe dla rozwoju mózgu dziecka?

Żelazo pełni wiele istotnych funkcji w organizmie, a jego niedobór może mieć poważne konsekwencje dla układu nerwowego.

Kluczowe role żelaza w rozwoju mózgu:

  • Produkcja neuroprzekaźników – żelazo bierze udział w syntezie dopaminy, serotoniny i noradrenaliny, które regulują nastrój, uwagę i zdolności poznawcze.
  • Rozwój osłonek mielinowych – mielina odpowiada za przewodzenie impulsów nerwowych; jej niedobór spowalnia procesy myślowe i koordynację ruchową.
  • Transport tlenu do mózgu – hemoglobina umożliwia dostarczanie tlenu do komórek mózgowych, co wpływa na ich wydajność i zdolność do regeneracji.
  • Regulacja funkcji poznawczych – niedobór żelaza może prowadzić do problemów z koncentracją, pamięcią i zdolnościami analitycznymi.

Mózg dziecka rozwija się intensywnie w pierwszych latach życia, dlatego nawet niewielkie niedobory żelaza w tym okresie mogą wpłynąć na długofalowy rozwój intelektualny.

2. Wpływ niedoboru żelaza na zdolności poznawcze i zachowanie dziecka

a) Problemy z koncentracją i nauką

Niski poziom żelaza powoduje zmniejszenie przepływu tlenu do mózgu, co negatywnie wpływa na koncentrację i zdolność do przyswajania nowych informacji. Dzieci z anemią często:

  • mają trudności ze skupieniem uwagi w szkole,
  • szybciej się męczą podczas wykonywania zadań wymagających myślenia,
  • mają problemy z zapamiętywaniem nowych treści,
  • łatwiej rozpraszają się podczas nauki.

b) Opóźniony rozwój mowy i zdolności językowych

Badania pokazują, że dzieci z niedoborem żelaza mogą mieć trudności z przetwarzaniem języka, co może prowadzić do opóźnień w rozwoju mowy oraz problemów z czytaniem i pisaniem w wieku szkolnym.

c) Nadpobudliwość i problemy z zachowaniem

Niedobór żelaza może prowadzić do zwiększonego poziomu drażliwości i nadpobudliwości. Dzieci z anemią często:

  • mają trudności z kontrolowaniem emocji,
  • wykazują większą impulsywność,
  • są bardziej nerwowe i mają problemy ze snem.

Objawy te mogą być mylnie diagnozowane jako ADHD, co może prowadzić do niepotrzebnego leczenia farmakologicznego zamiast rozwiązania problemu niedoboru żelaza.

d) Spowolniony rozwój motoryczny

Żelazo odgrywa kluczową rolę w rozwoju układu nerwowego i koordynacji ruchowej. Dzieci z jego niedoborem mogą mieć trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, takich jak rysowanie, pisanie czy zapinanie guzików.

3. Długofalowe skutki niedoboru żelaza dla rozwoju dziecka

Długotrwały niedobór żelaza we wczesnym dzieciństwie może mieć poważne konsekwencje w przyszłości:

  • Trwałe obniżenie zdolności poznawczych – badania wskazują, że dzieci, które miały anemię w dzieciństwie, mogą osiągać gorsze wyniki w nauce w późniejszych latach.
  • Zwiększone ryzyko depresji i zaburzeń nastroju – niedobór żelaza wpływa na poziom serotoniny, co może prowadzić do większej podatności na depresję w wieku dorosłym.
  • Problemy z układem odpornościowym – dzieci z anemią częściej chorują, co może prowadzić do absencji w szkole i trudności z nadrabianiem materiału.

4. Jak zapobiegać niedoborowi żelaza u dzieci?

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania niedoborom żelaza jest odpowiednia dieta oraz regularne badania kontrolne.

a) Produkty bogate w żelazo

Żelazo występuje w dwóch formach:

  • Żelazo hemowe (łatwiej przyswajalne) – znajduje się w mięsie, drobiu, rybach i wątróbce.
  • Żelazo niehemowe (trudniej przyswajalne) – obecne w roślinach strączkowych, szpinaku, burakach, orzechach i pełnoziarnistych produktach zbożowych.

Aby zwiększyć przyswajalność żelaza z pożywienia, warto łączyć je z produktami bogatymi w witaminę C (np. sok pomarańczowy, papryka, truskawki).

b) Ograniczenie produktów utrudniających wchłanianie żelaza

Niektóre składniki diety mogą hamować przyswajanie żelaza, np.:

  • Nadmiar mleka i nabiału.
  • Herbata i kakao (zawierają taniny i polifenole, które blokują wchłanianie żelaza).

c) Regularne badania kontrolne

Warto wykonywać morfologię krwi, aby sprawdzać poziom hemoglobiny i ferrytyny. Szczególnie narażone na anemię są dzieci w okresie intensywnego wzrostu, wcześniaki oraz dzieci na dietach eliminacyjnych.

Niedobór żelaza u dzieci ma poważne konsekwencje dla ich rozwoju mózgu, zdolności poznawczych i funkcjonowania emocjonalnego. Może powodować problemy z koncentracją, pamięcią, nadpobudliwość oraz trudności w nauce i rozwoju mowy.

Najlepszą metodą zapobiegania anemii jest stosowanie diety bogatej w żelazo, ograniczenie produktów blokujących jego wchłanianie oraz regularne monitorowanie stanu zdrowia dziecka. Wczesna diagnoza i leczenie niedoboru żelaza mogą zapobiec trwałym problemom zdrowotnym i intelektualnym w przyszłości.

Artykuł promocyjny.

Polecane: